Er wordt veel gesproken, dezer dagen, over de toestand van Canada’s defensie. Die is niet best – daarover zijn alle partijen het wel eens. Al decennialang wordt erop beknibbeld.

De Canadese luchtmacht is daarop geen uitzondering. Het allerlaatste vernietigende rapport erover geeft aan dat 60% van de apparatuur niet onmiddellijk bruikbaar is. Het is kapot, in onderhoud of anderszins aan de kant gezet. De ene na de andere regering heeft telkens weer de geldkraan dichtgedaan omdat besparingen op defensie als nodig en effectief werden gezien.

De tijden zijn veranderd. Ineens moet Canada, net als de meeste andere NATO-landen, de defensie-inspanningen gaan opvoeren. Er wordt daarmee in alle betroffen landen gesmeten met percentages van het bruto nationaal product. In Canada is dat percentage bijzonder laag en er zijn nog maar weinig concrete plannen om daar verandering in te brengen.

Intussen kijkt men wel naar de dreigingen in de wereld. Canada lijkt misschien onverdedigbaar doordat het zo gigantisch groot is en er een kustlijn te bewaken valt die niet alleen erg lang is maar ook voor een groot deel door het poolgebied loopt. Het is bepaald geen lolletje en al helemaal geen makkie om daar te patrouilleren en dat gebeurt dan ook maar mondjesmaat.

Van onmiddellijke zorg is de vervanging van de aloude, trouwe CF-18 gevechtsvliegtuigen. Die gaan zo al erg lang mee en vereisen veel onderhoud, terwijl de afschrikkende werking ervan vermindert, alleen al doordat de technologie flink verouderd is. Regering na regering heeft de beslissing uitgesteld maar uiteindelijk koos men voor de F-35 reeks, een zogenaamde Joint Strike Fighter, die ook in andere NAVO-landen ingezet wordt.

De eerste betalingen voor dit hypermoderne vliegtuig zijn reeds gedaan en er is een flinke bestelling geplaatst. Daarbij is het probleem dat dit een Amerikaans product is – en dat ligt nogal gevoelig in Canada momenteel. Het standpunt dat Canada juist geen zaken wil doen met Amerikaanse leveranciers komt nu boven, voornamelijk door de handelsoorlog en de invoerrechten die Dictator Trump heeft afgekondigd.

Maar er is nog veel meer aan de knikker. Trump heeft ook aangekondigd dat hij Canada wil inlijven, waartoe hij reeds heel wat harde economische stappen heeft genomen. Dat is vijandig gedrag – en waarom zou Canada oorlogstuig van die mogelijke vijand willen kopen. Daarmee maak je het monster alleen maar nog krachtiger.

Een punt van overweging is verder dat de Amerikaanse leverancier de software voor deze vliegtuigen levert. Daarbij is het goed denkbaar dat er een “override” of “kill switch” stiekem wordt ingebouwd, zodat als het er ooit echt op mocht aankomen, dat de Amerikaanse overheid de verdediging van Canada met een druk op de knop onklaar kan maken. Waarom zou Canada zo de nek uitsteken?

Zo komt het dat er nu serieus naar wordt gekeken om de F-35 af te zeggen, wat uiteraard enorme juridische gevolgen zal hebben. Het betekent ook dat er elders straaljagers aangeschaft moeten worden. Dat zal weer extra bestellingsvertraging opleveren – daar kunnen we zonder meer van uitgaan.

Wie weet maken we het nog mee dat er dadelijk in Canada SAAB of Mirage vliegtuigen komen. Intussen weet de Canadese overheid het allemaal ook weer niet. We wachten dan ook maar weer beleefd af.