Er moet weer gestemd worden in Canada en dit keer gaat het om de federale verkiezingen. De datum waarom het allemaal moet gebeuren ligt slechts vijf weken in het verschiet.

Alleen Canadese staatsburgers mogen stemmen en dat betekent dat er voor al diegenen die wel in Canada wonen maar niet mogen stemmen, niets anders opzit dan rustigjes te kijken hoe deze verkiezingen gaan aflopen. Het kan nog “alle” kanten uitgaan; waarmee men in Canada bedoelt dat één van de twee grote partijen waarschijnlijk een absolute meerderheid zal behalen.

Kleine partijen hebben in Canada geen kans. Dat betekent, in feite, ook dat nieuwe partijen eigenlijk geen kans maken want die zouden klein moeten beginnen en dat wil niet lukken. Het gaat uiteindelijk eigenlijk maar om de keuze tussen “liberaal” en “conservatief”, waarvan kenners zeggen dat er niet zo heel veel verschil tussen de twee zit. De verschillen die er toch eventueel gevonden worden, klopt men op tot in het absurde.

Hoe komt het ook alweer dat er in Canada eigenlijk maar twee grote partijen zijn? Dat heeft te maken met het Angelsaksische systeem van het districtenstelsel. Het land is verdeeld in 338 “electoral districts” (men noemt die over het algemeen “ridings” in Canada). In elk van die districten wordt alleen de kandidaat met de meeste stemmen verkozen; de andere kandidaten mogen weer naar huis terug.

Dit levert het bizarre gegeven op dat als kandidaat één 10 stemmen krijgt, kandidaat twee 9 stemmen, kandidaat drie 8 stemmen en kandidaat vier 7 stemmen, dat kandidaat één het hele kiesdistrict zal vertegenwoordigen en dat de 24 stemmen op de andere kandidaten integraal de prullenbak in zullen gaan. Daarbij heerst dan een minderheidsstem, wat over het algemeen wel aangehaald wordt als de grootste fout van het districtenstelsel.

In de praktijk gaat het echter niet zo. Omdat iedereen wel weet dat je stem toch de prullenbak ingaat, tenzij je op de winnaar stemt, kiezen er velen niet echt volgens hun voorkeur. Men gooit zijn stem dan op een kandidaat die toch wel kans maakt.

Het is die wispelturigheid bij de kiezers, die het haast onmogelijk maakt om een verkiezingsuitslag te voorspellen. Zelfs als men het aan heel veel mensen vraagt, dan blijft te zekerheidsfactor gering. In feite worden er op de verkiezingsdag namelijk 338 verkiezingen gehouden, die elk een eigen uitkomst kunnen genereren die van de voorspellingen kan afwijken.

Gelukkig zijn er ook zogenaamde “safe ridings”, dat zijn de kiesdistricten waarvan de voorspellers wel weten wie er daar zal winnen. Het betreft dan bijvoorbeeld een kiesdistrict waar al decennialang op een bepaalde partij wordt gestemd. Als dan bovendien dezelfde kandidaat figureert, die ook bij de vorige verkiezingen grootscheeps won, dan weet men eigenlijk al vrij redelijk hoe de uitslag, althans in dat district, zal uitvallen.

Desalniettemin blijven er telkens weer verrassingsoverwinningen tevoorschijn komen. Bij elke verkiezing zijn er altijd districten die toch anders uitvallen dan verwacht. Die verschuivingen zijn moeilijk te meten.

Hoe je het echter ook keert of wendt, velen in Canada raken ernstig in vervoering over de verkiezingen. Je zult dan merken dat opvallend veel mensen luid verkondigen waarop ze hebben gestemd of gaan stemmen. Als er daar maar geen ruzie van komt!