Als je in Canada aankomt, dan merk je terstond dat je in een tweetalig land bent. Alles, de bordjes, de aankondigingen en zelfs het douanepersoneel gaat in het Frans én Engels.

Dat is federaal ook zo geregeld. Bijvoorbeeld bij de immigratiedienst of bij de belastingen kun je terecht met één van de officiële landstalen. Je hebt er dan officieel het recht op in je eigen taal geholpen te worden. Of althans, in de landstaal van je keuze.

Kijk je naar de provincies van Canada, dan is dat per provincie geregeld. Je hebt één provincie die officieel Franstalig is: Québec. En bijna alle andere provincies zijn officieel Engelstalig. Blijft er één provincie over die ook officieel helemaal tweetalig is, en dat is de vrij kleine provincie aan de oostkust die dan ook meteen twee namen heeft: New Brunswick ofwel Nouveau-Brunswick.

Zo word je in bijna alle provincies in Canada uitsluitend geholpen in de officiële taal van die provincie, waarop wel wat uitzonderingen zijn. In Québec kun je hier en daar wel redelijk terecht met wat Engels maar ook in Ontario zijn er mogelijkheden voor Franstaligen. Toch word je vaak wat moeizaam of zelfs met tegenzin geholpen als je in zulk soort situaties met de “verkeerde” taal komt aanzetten.

In New Brunswick (Nouveau-Brunswick) ligt dat anders. Je kunt daar bij de provinciale overheid altijd en overal geholpen worden in één van de officiële talen: in de rechtbank, bij het rijbewijsbureau, in de zorg en zelfs bij de politie. Veel ambtenaren zijn tweetalig en haast alle borden zijn dat ook zodat je aanduidingen te zien krijgt als “Rue Village Street”. Men heeft het er druk mee. Maar het is nu eenmaal zo en het zal zo ook wel blijven.

Ineens was er echter een probleem toen de koninklijk afgevaardigde van de federale regering voor deze provincie werd aangesteld. Deze functie heet “Lieutenant Governer” ofwel de “Lieutenant-gouverneur” en die wordt sinds 2019 vervuld door Brenda Murphy zodat de titel in goed Frans dan geschreven wordt als “Lieutenante-Gouverneure”, in de vrouwelijke vorm van de aanduiding.

En hier komt het probleem: Deze dame is niet tweetalig. Daartegen is protest aangekondigd door een Franstalige groep van afgevaardigden en die zijn drukdoende geweest de kwestie te escaleren zodat deze inmiddels met veel tussenstops, is aangeland bij het Supreme Court of Canada. Het is een federale kwestie geworden.

Aanvankelijk had men deze kwestie aangelegd bij het Court of King’s Bench in deze provincie en die sprak uit dat het inderdaad verplicht is, onder de grondwet, dat de afgevaardigde tweetalig is. Maar daar was de kwestie niet mee afgedaan want het “New Brunswick Court of Appeal” kwam tot de tegenovergestelde conclusie. Nu dus, velen jaren later, mag het federale “Supreme Court of Canada” zich er nog eens over buigen.

De zaak, als die ooit echt beslist wordt, zal vergaande consequenties hebben. Want als deze hoogwaardigheidsbekleder beslist tweetalig moet zijn, dan zou dat ook gaan gelden voor andere provinciale topstukken. Om te beginnen zal de provinciale premier zich dan ook aangesproken moeten voelen. En wie weet wie nog meer.

Het kost allemaal bakken met geld en tijd en laten we eerlijk zijn: enige productiviteit wordt er niet door bereikt. Maar toch maken sommigen zich hierover bijzonder druk.